Problemen: Looking for trouble

De gaafste larp-evenementen die ik meegemaakt heb, zijn diegene waar mijn personage flink in de problemen zat. Want ik wil graag wat meemaken op mijn evenementen. Natuurlijk zijn er evenementen die neerkomen op gezellig barbecueën in kostuum, en soms is dat lekker, maar ik kom meestal niet van die evenementen terug met het gevoel dat ik een supergaaf verhaal heb meegemaakt, waar ik nog dagen over napraat. Daarvoor wil ik in niet alledaagse situaties terecht gekomen zijn. Ik kom op een evenement binnen, kijk wat de situatie is die spelleiding of de overige spelers voor me neerzetten en ik ga erop reageren… Dan ontstaat het verhaal van dat evenement.  

Drie soorten situaties:

Ik deel de situaties op een larp vaak in in drie categorieën: vraagstukken, problemen en dilemma’s. Elke categorie kent zijn eigen charme, en ieder van de drie kan tof spel opleveren; het is maar net wat je zoekt in je verhalen.

Niveau 1; vraagstukken

Een vraagstuk kenmerkt zich door een vraag of een onduidelijkheid waar een antwoord op gevonden moet worden. Een hoop verhalen beginnen met een vraagstuk.

“Waar is de leerling van de smid gebleven?”, “Hebben de orken in het bos daar wat mee te maken?” of heeft hij zich bij de bandietenbende aangesloten?”, “Waar is de magische staf van weetikveel die we nodig hebben om de wereld te redden?”. Veel dungeons bestaan uit een complex geheel van vraagstukken. “Hoe moet die deur open?”, “Wat is de oplossing van de puzzel die de kist opent?” Moordmysteries zijn tevens een voorbeeld van een klassiek spel rond vraagstukken. Wie heeft het gedaan en waarom? Daar kun je een heel weekeinde druk mee zijn. Een alchemist kan een heel evenement druk zijn met het uitpluizen van het complexe alchemiesysteem in een setting en het hiermee experimenteren.

Maar laten we de intensiteit van de situatie eens een standje opschroeven.

Niveau 2; problemen

In mijn definitie is een probleem een (onwenselijke) situatie waarvoor, door juist handelen, een oplossing gevonden moet worden. De cruciale stap is dat de oplossing niet een enkel antwoord of een enkele handeling is, maar dat door een serie van gedragingen een oplossing voor de situatie gevonden moet worden. “Er komt straks een groep boze dorpelingen aan die ons in de pan gaan hakken, gaan we met ze knokken of gaan we proberen te onderhandelen? Voor welke argumenten zijn ze dan eigenlijk gevoelig? Willen wij ze wel geven wat ze willen of hebben we dat zelf nodig?”

“De koning valt dood neer, hoe gaan we met een kasteel vol ambitieuze hovelingen de troonopvolging regelen?”, “Ik wil trouwen met mijn geliefde maar zijn ouders zijn er op tegen.”. Vaak zijn hier tegenstrijdige belangen in het spel. Keuzes maken is nodig en wellicht ook het nemen van risico’s, als je van tevoren niet weet wat het effect van je handelen gaat zijn.

Het oppakken van problemen kan uiteraard plotgerelateerd zijn, veel plots zijn in essentie een probleembeschrijving waarin spelers de oplossingen moeten zien te vinden. Maar dit geldt ook voor het niveau van persoonlijke interactie. Zelf vind ik altijd leuk om, wanneer we met een groepje ergens gaan spelen, te zorgen dat er in de achtergronden van de groep een aantal mogelijke tegenstellingen zitten. Overkoepelend heb je een groepsbelang, maar ondertussen heeft ieder voor zich een eigen belang, dat ervoor kan zorgen dat iemand een andere mening heeft over wat er moet gaan gebeuren.

Situaties op basis van problemen openen de deur voor onderhandelingen, medestanders zoeken, samen plannen maken maar ook voor de minder beschaafde opties van manipulatie of chantage.

En dan zitten we met dat laatste punt al op de grens van het volgende niveau.

Niveau 3: Dilemma’s

Een dilemma kenmerkt zich door een lastige keuze waarbij alle opties pijn doen. Vaak wordt het woord dilemma gebruikt voor een moeilijk probleem, maar een écht dilemma is kiezen tussen twee kwaden. Odysseus die moet kiezen om met zijn schip langs de draaikolk te varen waardoor het hele schip kan vergaan, of langs de Hydra op de rots die mannen van zijn schip kan opeten. Rechtsom of linksom, hij kan zijn vrienden de dood in jagen.

Pijn kan fysiek zijn: als je jezelf aanbiedt om de plek in te nemen van die ene gijzelaar omdat dat je zusje is dat je wilt beschermen, maar wellicht schieten ze je straks daarom dood,  als ze hun vluchtauto niet krijgen. Pijn kan ook schade aan de belangen van je personage zijn; als je personage geld moet uitgeven voor het welslagen van zijn missie, terwijl hij het geld hard nodig heeft om zijn tien hongerige kinderen te voeden.

Helemaal interessant wordt het als we er morele zaken bij halen. Personages met complexe morele waarden zijn hier helemaal fantastisch voor. De paladijn die voor Orde én Gerechtigheid staat. En zijn baas, de belangrijkste ordehandhaver in die wereld, draagt hem op om een individu te benadelen om de veiligheid van een grote groep mensen te verzekeren. De soldaat die moet kiezen tussen standvastig in de linie blijven staan om zijn kameraden beschermen of naar voren rennen omdat hij een kans ziet die grote slechterik neer te steken.

Situaties kiezen als plotschrijver.

Bovenstaande driedeling helpt mij als plotschrijver om na te denken welk type spel ik wil aanbieden op mijn evenementen. Ik bedenk van tevoren waar ik denk dat mijn spelers naar op zoek zijn, en probeer ze op het juiste niveau spel te bieden. Ik zorg dat er in hoofdplot en zijplotlijnen voldoende vraagstukken zitten om ze in actie te krijgen.
Ik pluis de achtergronden van mijn personages uit om te zien waar ik ze problemen kan bieden; zijn er vijanden aanwezig? Hetzij onder de NPC’s, hetzij onder de andere spelers. Zitten er belangen in die ik tegen elkaar uit kan spelen? Bijvoorbeeld: ik nodig op het alternatieve realiteit evenement, dat speelt in 1936, een speler uit om een Nazi neer te zetten.

Tevens zoek iknaar de mogelijkheid om voor de spelers, waarvan ik weet of vermoed dat ze dit soort spel leuk vinden, een dilemma aan te bieden. Vaak zijn dit de spelers met de heftige achtergronden vól van drama, waar het het makkelijkst is om die aanknopingspunten te vinden.  Dit is veel makkelijker als je je spelers kent, dan bij een volledige nieuweling. Het is me ook wel eens gebeurd dat spelers me van tevoren aangaven dat ik als plotschijver flink ‘los mocht gaan’ op het heerlijk moreel complexe personage dat ze me aanboden, en daar heb ik geprobeerd een écht dilemma voor ze te maken.

Belangrijk bij het plezier halen uit problemen, is wel dat het probleem, als dat bij de speler terecht gekomen is en die daar een oplossing voor gezocht heeft, daarna ook opgelost blijft. Steeds hetzelfde probleem op je pad vinden is niet leuk. De mooiste situaties zijn immers degene waardoor het personage kan groeien. Een oplossing vinden voor een probleem dat dicht bij zijn passie ligt, of op zijn achtergrond aanhaakt, zijn prachtige momenten voor dergelijke personage-groei. Het is dan ook contraproductief als hetzelfde soort probleem dan nog een keer langs komt. Het personage is daar immers aan voorbij.

Wat kan je hiermee als speler?

Deze indeling helpt je niet alleen als schrijver, maar kan je ook helpen als je een speler bent. Als je van jezelf weet watvoor soort spel je leuk vindt en waar je lol aan beleeft, kun je bij het maken van het personage zorgen dat je de juiste aanknopingspunten in je achtergrond verwerkt. Die helpen je dan, tijdens het spel, om de interessante situaties op te zoeken en te zorgen dat je eruit krijgt wat je leuk vindt. Hiermee kun je het type verhalen beleven dat je leuk vindt. Omgekeerd, als je weet dat je bijvoorbeeld het in de problemen zitten niet leuk vindt, kun je zorgen dat je daar niet in terecht komt.

Op niveau 1 ligt de sleutel in het kiezen van interesses
Door je te interesseren voor een vraagstuk kom je van je stoel, ga je met mensen praten, trek je met een groepje het bos in of duik je de kelders in.  Vereiste hiervoor is dus wel dat je je ook daadwerkelijk ergens voor interesseert. Ga je je bezighouden met de vraagstukken die toevallig bij je langskomen op de vrijdag van een weekendevenement of bedenk je vooraf, als je de setting al kent, waar je je tegen aan wilt bemoeien? Kies voor jezelf speldoelen; “Ik wil de wereld ontdekken!” geeft je een ander focus dan “Ik wil rijk worden!” of “Ik wil me bij de tempel aansluiten.”. Vind je puzzels oplossen leuk? Bouw dan een dungeoneer.

Het aloude adagium: “Zeg ja tegen spel”, gaat uiteraard ook hiervoor op. Speel je de ‘loner’ die zich niet bezighoudt met politiek in een intrige-setting, of die niets te maken wil hebben met elven in de elvenlanden, dan zal je minder meemaken.  

Voor niveau 2 is het nodig dat je belangen voor jezelf afgesproken hebt
Een moeilijk doel om te bereiken of een groepering waar je bij hoort. Alleen als je iets hebt om te bereiken of te verdedigen, kun je in de problemen komen. Op het meest basale level kun je problemen hebben met lijfsbehoud. Maak je deel uit van een groep, dan kan het belang van de groep daarbovenuit stijgen. En heb je een beroep, dan kan beroeps-eer een ding worden. Alles dat uitstijgt boven het basisniveau van lijfsbehoud, maakt je spel interessanter en complexer. Tevens kan het ervoor zorgen dat je in de problemen komt wanneer die belangen bedreigd worden.

Voor niveau 3 is het nodig dat je voor jezelf normen en waarden vaststelt
Wat is voor jou een waarde die je altijd aan zult hangen? Welk belang zal jij altijd dienen? Gaat verdedigen van je familie voor alles, en hoe zit dat voor het verdedigen van je land? Gaat rechtvaardigheid boven alles? Dit is dus niet hetzelfde als besluiten of je goed of slecht bent; ook slechteriken opereren vanuit een centrale waarde die voor hen zo belangrijk is, dat ze bereid zijn daar offers voor te brengen. Niemand wordt crimineel omdat hem dat wel gezellig leek.

Houd je van hoog spel, ga dan zover dat je twee mogelijk conflicterende loyaliteiten opneemt. Een eervolle samurai kan heen en weer getrokken worden tussen trouw aan zijn familie en trouw aan de keizer. De koning die het beste wil voor zijn land, maar ook wil dat zijn beide zoons gelukkig worden. De keiharde politieman met een zwak voor het beschermen van mooie vrouwen.

Ga en speel ermee

Hopelijk geeft dit artikel je wat aanknopingspunten om in je spel de situaties op te zoeken waar je lol aan beleefd. Want daar gaat het eigenlijk allemaal om: dat we plezier hebben op ons evenement. Wat er, voor jouw persoonlijke voorkeur, aan soort spel aan te pas komt, daarin verschillen we allemaal. En soms verschilt dat per persoon, per evenement. Ga je een weekeinde spelen om lekker even te relaxen van je stressvolle baan, dan kies je ander spel dan wanneer je gaat voor een epische ervaring.

Voor alles gelden natuurlijk wel de gouden spelregels: zeg ja tegen spel dat langskomt, en houd je spel niet volledig binnen. Want pas als er belangen op tafel komen begint de interactie.  

Ik wens je veel spelplezier, en een variant van een klassieke Chinese wens is hier denk ik op zijn plaats: “May you play in interesting times”.

– Inge