Consent afspraken maken

Stel je het volgende gesprek voor tussen twee larpers:

• Speler A: Even buitenspels, hoe sta jij er tegenover als onze personages een romance beginnen?
• Speler B: Nou, ik wil lekker binnenspels kijken wat er gebeurt, maar je mag me natuurlijk wel het hof maken, dat is niet verkeerd.
• Speler A: Cool, gaan we doen. En qua fysiek uitspelen hiervan, wat vind je dan OK? 
• Speler B: Nou eh, omhelzen is misschien wel ok. Als ik het maar wel zie aankomen.
• Speler A: Volgens mij twijfel je hier nog over, dus laten we dat nog even niet doen. Waar zou je echt blij van worden?
• Speler B: Je mag natuurlijk altijd mijn hand vastpakken en eh, me bijvoorbeeld ergens naar toe trekken om dan een romantisch gedicht voor te lezen of zo. Dat klinkt wel goed.
• Speler A: Tja, in gedichten voordragen heb ik niet specifiek punten gestopt, maar ik weet wel iets leuks. In ieder geval zal ik je niet omhelzen en me verder beperken tot je handen. 
• Speler A: Trouwens fijn dat je hier zo duidelijk over bent! Maar laat het vooral weten als je iets niet prettig vindt spelen.
• Speler A: En wat mijn grenzen betreft: als je je ook tot mijn handen beperkt, dan vind ik het prima. 
• Speler B: Tof. Laten we kijken waar het spel ons brengt!

Het kan heel handig zijn om op een larp buitenspels een afspraak te maken met een medespeler over of en hoe jullie ergens mee willen spelen. Er zijn een hoop onderwerpen waar dit niet voor nodig is, omdat gezond verstand prima is. Maar er zijn ook onderwerpen waar gezond verstand niet toereikend is. Romantisch spel is daar het meest voor de hand liggende voorbeeld van, maar denk ook aan onderdrukking (scheve machtsverhouding tussen adel en bediening of slaven) of spelen met emotioneel geweld zoals bijvoorbeeld uitsluiting.

Als je toch met deze thema’s wil spelen, maar je hebt verder geen idee van wat de ander OK vindt, dan zit er niets anders op dan maar op safe te spelen en het oppervlakkig te houden. En dat is niet bevorderlijk voor de immersie. Ja, je kunt prima oppervlakkig een huwelijk uitspelen en schat tegen elkaar zeggen. Maar je gaat niemand overtuigen dat jullie ook echt iets voor elkaar voelen, ook elkaar niet.

Het alternatief is natuurlijk stukken kwalijker. Als je niet op safe speelt en binnenspels gaat kijken waar de grenzen liggen, dan is de kans groot dat een van jullie serieus ongelukkig wordt als zijn of haar grenzen worden overschreden. Doe dit dus niet!

Gelukkig is de oplossing simpel: zorg dat je wel een idee te hebben van wat de ander OK vindt en hou je hieraan.

Tegenwoordig zijn er in Nederland larps waar regels zijn voor wat je wel en niet afstemt, en hoe dat afstemmen werkt. Er zijn dan meestal ook workshops die je hiermee laten oefenen en in dat geval heb je dit artikel niet nodig. De regels van de larp gaan uiteraard voor!

Maar als je larp hier geen regels voor heeft, kan je met een kort gesprek uitvinden waar jullie voor in zijn en waar de grenzen liggen. Het doel van zo’n gesprek is tweeledig. Concreet wil je afspraken maken over hoe je leuk met een onderwerp kunt spelen. Maar je wilt ook vertrouwen opbouwen dat het veilig is. Niet alleen dat je elkaars grenzen gaat respecteren, maar ook dat het veilig is om het hier over te hebben. Grenzen aangeven kan kwetsbaar of ongemakkelijk zijn. Dus als je tijdens het gesprek vertrouwen kunt krijgen in dat de ander dit snapt en respecteert, dan wordt niet alleen het spelen makkelijker, maar ook om dit soort gesprekken in de toekomst vaker te hebben.

 Hieronder volgen een paar handvatten die kunnen helpen om het gesprek veilig te maken:

1. Buitenspels gesprek

Het lijkt mooi om de immersie niet te breken en het gesprek binnenspels of semi-binnenspels te hebben. Toch is dit een heel slecht plan. Binnenspels gelden andere regels en statusverhouding dan buitenspels. Je wilt bespreken waar jullie als personen comfortabel mee kunnen spelen, en daarbij wil je geen ruis op de lijn van de karakters die jullie spelen en hoe die zich tot elkaar verhouden.

Als je voorafgaande aan de larp het gesprek kunt hebben, dan scheelt dat het breken van immersie. Maar ook tijdens een larp kun je prima iemand even alleen opzoeken en aangeven dat je een kort buitenspels gesprek wilt hebben.

2. De ander laten beginnen

Als jij een consent gesprek start, dan is het goed om de ander te vragen wat die prettig vindt, zonder te noemen wat jij zou willen. Door met een open vraag te beginnen, zorg je dat er geen verwachting is waar de ander zijn/haar grenzen op moet afstemmen.

Een verwachting maakt het voor je medespeler moeilijker om te verzinnen wat hij/zij zelf prettig vindt. Je wil niet dat je medespeler zich gaat conformeren, een consent gesprek werkt alleen maar als je ook oprecht achter de grenzen staat die je afspreek. Alleen dan kun je er allebei tof spel mee maken.

Als jij het gesprek aangaat, dan heb je een voordeel: jij kan van tevoren al een idee vormen over waar jouw grenzen liggen in deze situatie. Dus geef de ander de ruimte om als eerste te beginnen.

3. Grenzen naar beneden onderhandelen

Het gaat voorkomen dat je ideeën hebt over wat jij wilt, maar dat je medespeler aangeeft minder te willen. Bijvoorbeeld minder heftig conflict of geen aanraking van bepaalde lichaamsdelen.

Onderdruk de neiging om hierover te onderhandelen in klassieke zin, waarbij je probeert de ander te overtuigen om toch meer te willen. Het doel is om de ander vrij te laten zijn om grenzen aan te geven. Als je druk uitoefent om iemands grenzen aan te passen, dan laat je zien dat je ze eigenlijk niet respecteert.

Ook als je ‘waarom dan’ vraagt als iemand een grens aangeeft, dan kan dat het effect hebben dat iemand zich dan toch maar laat overtuigen. Dat is niet wat je wilt. Zie ook 5.

4. Twijfel is nee

Grenzen bepalen is lastig en omdat je grenzen niet vast staan. Wat je met één persoon ok vindt om te doen, vind je bij iemand anders misschien ongemakkelijk. En wat je vorig event prima vond, zou dit event wel eens niet meer prettig kunnen zijn. Grenzen zijn persoonsgebonden en kunnen veranderen en dat is ok. Maar dat maakt het er allemaal niet makkelijker op om ter plekke te verzinnen waar jij je in deze situatie -met deze andere speler- prettig bij voelt.

Tijdens een consent gesprek kun je elkaar dus erg helpen door aan te voelen wanneer je medespeler een grens aangeeft, maar daar zelf nog niet heel zeker over is. Dat is een teken dat je hier beter niet mee kunt spelen. Je voorkomt hiermee dat je er tijdens het spel er zelf pas achter komt dat het toch niet OK was.

Het is dus aan jou om hier niet akkoord mee te gaan, en een andere grens te bepalen waar jullie beiden wel enthousiast over zijn. 

5. Vraag nooit uitleg

Waarom iemands grenzen liggen waar ze liggen, gaat je niets aan. Nieuwsgierigheid / oprecht medeleven zijn heel normaal, maar onderdruk dit! 

Door ‘waarom?’ te vragen, dwing je je medespeler om na te denken over wat veilig voelt om hier als uitleg over te geven. Zelfs aangeven dat je hier helemaal niet over wil praten, kost energie en kan ook als signaal worden opgevat.

Dit alles staat haaks op wat je wil bereiken: samen leuk spel hebben en wederzijds vertrouwen opbouwen dat gesprekken over grenzen veilig zijn. Grenzen zijn vertrouwelijk en het waarom van grenzen al helemaal.

6. Waardeer het aangeven van grenzen

Grenzen aangeven kan ongemakkelijk zijn, zeker de eerste keren. Het helpt enorm als je dit erkent en waardeert. Bijvoorbeeld door je medespeler expliciet te bedanken als die aangeeft ergens niet mee te willen spelen.

7. Toestemming kan altijd ingetrokken worden

De uitkomst van een gesprek is dat je elkaar toestemming geeft om op een bepaalde manier te spelen. Deze toestemming staat niet in steen gebeiteld. Je kan er altijd op terugkomen, omdat je bijvoorbeeld niet lekker in je vel zit of omdat je het geen leuk spel vindt. Ook hier ben je geen uitleg verschuldigd. 

Maar het kan natuurlijk ook zo lopen dat jullie inmiddels trouwplannen aan het maken zijn. En dan is het prima om opnieuw het over grenzen te hebben. Dan kan het dat je op andere grenzen uitkomt dan daarvoor (waar bijvoorbeeld omhelzen wel OK is).

Niet alle gesprekken lopen ideaal, en ook het voorbeeldgesprek is niet perfect. Maar dit geeft niet. Zo lang jullie samen het gevoel hebben dat je leuk en veilig kunt spelen dan is het een succes. En je het vertrouwen hebt dat je later nog kunt bijsturen. 

Net als met andere larpvaardigheden: door dit soort gesprekken te voeren, wordt je er beter in. Het enige vervelende zou zijn als je er achter komt dat je het eigenlijk helemaal niet waardeert dat iemand grenzen aangeeft die jij niet verwacht had. Tja, kan gebeuren maar deal with it. Even wat minder -of minder heftig- spel is nog steeds stukken beter dan dat je medespeler een paniekaanval krijgt tijdens die scène die jij zo graag wilde spelen.

Ik hoop dat dit overzicht je helpt om te spelen met onderwerpen waar gezond verstand niet goed genoeg is (op evenementen waar hier geen regels voor zijn). Er zijn zoveel gave onderwerpen die je kunt ontsluiten door het er even buitenspels over te hebben. En het spel kan zo veel mooier en intenser worden als je dichter bij je gezamenlijke grenzen kunt spelen.

Voor als je daar zin in hebt natuurlijk!

* Consent is het Engelse woord voor toestemming. Binnen onze larp-gemeenschap is er (nog) geen lekkere Nederlandse vertaling hiervan, dus we houden het maar even op consent.